استاد حسن زیرک

شبی در بین راه با چوپانی آشنا شده و شب را در نزد آن بیتوته می کند. چوپان همراه با پسرش قصد کشتن وی و بدست آوردن اندک پولی که همراه وی بوده را داشته اند اما حسن با چابکی تمام از مرگ نجات یافته وجان سالم به درمی بردواز آنجافرار می کند.سرانجام پس از کلی دربه دری وآوارگی به خاک کردستان عراق می رسد.دریکی ازروستاها گویا جشن عروسی پرپا بوده وخواننده گان درآن ترانه خوانی می کرده اند حسن خود رابه عروسی رسانیده ودرپایان قطعه آوازی می خواند ونظر همه رابه خود جلب می کند ومردمان اورابه خانه خود دعوت می نمایند. اما حسن به خانه یکی ازبزرگان روستا رفته وپس ازمدتی به سفارش دوتن ازمردان روستا دررادیو عراق، بخش کردی شروع به فعالیت می نماید واین زمانی بود که 27 سال داشت.حسن چنین آورده که برای آزمایش ازمن درخواست خواندن آوازی کردند، همین که شروع به خواندن نمودم بهت نوازندگان رافرا گرفت.جست وخیز کرده، سازبرداشتند ونواختند وازهمان زمان فعالیت خود را دررادیو رسماً آغاز نمودم.حسن براثرتعلیم نزداستادان خواننده ای مشهور شد وترانه های بسیاری را عرضه نمود.چندی نگذشت که صدای حسن درایران نیز شنیده شدواین هنگامی بود که حسن درعراق محبوبیت زیادی یافته وهرشب او رابه مجلس اعیان وبزرگان دعوت می کردند وبه پول وپله ای نیز رسیده بود.باوجود این کبوتر ازبام پریده حسن هوای دیار داشت ومی خواست به ایران باز گردد، پس از بازگشت به کرمانشاه با «میدیا زندی» که گوینده ای نامور بود ازدواج می نماید.کم کم حسن به میانسالی نزدیک شده واوج هنر وطنین صدایش رابه گوش شنوندگان ودوستداران خود عرضه می کند ودست به ساختن بهترین آهنگهای خودمی زند.بااین حال پس از مدتی به قولی ازرادیو اخراج شده وبه قولی دیگر خوداستعفا می نماید وبه زادگاه خودیعنی بوکان بازمی گردد.البته درطول زندگی خود همیشه یاد وخاطره بوکان رادردل نگه داشته وبارها نام آن رادرآهنگهایش یاد کرده وازآن به عنوان یادگار دیرینه اش نام می برد.حسن زیرک دراواخر عمر، غریبانه وبا صدای محزون وگرفته اش باز ترانه می سراید وقلبهای دوستداران وی زمان خداحافظی با اودور نمی یابد وسرانجام حسن براثر بیماری سرطان معده درسن 51 سالگی در بیمارستان تهران جان می سپارد وجسدش را به بوکان انتقال می دهند.اول بار اورا درقبرستان عمومی بوکان به خاک می سپارند ولی بنا به وصیت خود که پیش ازمرگ ایراد کرده بود نبش قبر کرده وجسدش رابه کوه «ناله شکینه»انتقال می دهند ودرآنجا به خاک می سپارند.گوید این کوه تماشاگه ایام نوجوانی وی بوده وبرایش خاطرات دوستان وهمسالان رادربر داشته وخاطره ای از عشقی شیرین ولی نافر جام درآن به یاد داشته ودرآهنگهایش از این کوه بارها یاد کرده است.حسن زیرک با اینکه ازسواد بهره ای نداشت امّا شعرنیکو ودلنشین می سرود وشرح حال خود رابه شعر هجانی که مقبول عامه است سروده وعلاوه بر شاعری، خواننده، آهنگساز ونوازنده ا ی ماهر بود.دیوان اشعار او به همت عثمان شار باژیری وچند تن دیگر ازدوستانش انتشار یافته است.

وی همچنین دو دختر به نامهای آرزو وساکار از خود به یادگار گذاشته وترانه هایی که ازاو به یادگار مانده شامل مقامهای: شور، ماهور، سه گاه، چهار گاه، دشتی، همایون، بیات ترک، حجاز، افشاروابو عطار می باشد.حسن دربین کردها ایران وعراق علاقه مندان زیادی دارد وشاید دور ازتصوّر باشد اما قریب به 1000 آهنگ ازوی به یادگار مانده است واین آهنگهانمایی ازفرهنگ،ادب،خلق وخو،آرمانهاوفولکلورکردی رابه نمایش می گذاردوادب کردی رابه مرحله بالاتری رسانیده زبان کردی رابه جهانیان معرفی نموده است.کنسرتهایی که درخارج از کشوربرگزارمی کردگواه این مطلب است.همچنین وی علاوه برزبان کردی،به زبان فارسی وآذری نیزترانه هایی سروده است.به تحقیق اگرحسن نبودبسیاری ازمضامین فرهنگی کردی که اکنون باآنهاآشناداریم فراموش می شدندوچیزی جزخاکسترازآنهابرجای نمی ماند.همچنن حسن درپیوندکردهادراستان وکشورهای مختلف نقش مهمی راایفانموده وآنان.رابیشتربه همدیگرنزدیک نموده است.وی راحلقه ارتباتی میان کردهامی دانندکه شمال وجنوب رابه همدیگروصل نموده وایده ای ازعشق به وطن، هم نوع دوستی، پاسداری از فرهنگ وبیزاری از دشمن رادر وجودشان حک کرده است.بامرگ او وظیفه ماست که این حلقه های گم شده فرهنگی تاریخی کرد رابیابیم وعرصه ای برای خودنمایی آنان فراهم نماییم.آرامگاه آن مرحوم دردامنه کوه «ناله شکینه»باهمه زیباییهایش درکمال سادگی ومحرومیت بنا گردیده وچون دری دردرون صدف پنهان مانده، بنابراین برهمه مسئولان ودوستداران آن مرحوم واجب است که بنای یاد بود آن مرحوم راچنانچه شایسته اوست احداث گردانند.بیایید که مزارش را با گل نرگس ومریم وسوسن وریحان وسنبل وشقایق ونسرین ووبنفشه گلباران نماییم.روح وروانش شاد.

حسن زیرک می گوید:«چون به ایران وطنم عشق می ورزم همه آهنگها و ترانه هایم را به ایران و به خصوص زادگاهم(بوکان) اختصاص دادم.»(روزنامه کیهان، مردادماه 1351» 

تفسیر رادیو لندن درباره مرگ حسن زیرک در شهر بوکان:

« یگانه هنرمند ملت کُرد در گذشت در شهر بوکان»

و گفت: 

ما زندگان مرده پرستیم و ندانیم قدر زنده را تا اندر لحد